Lise Öğrencileri Arkadaşlarının Okulu Terk Etme Nedenlerini Araştırdı

Ayrancı Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi öğrencileri Arda GÜNDOĞAR ve Oktay TOPRAKSOY, TÜBİTAK Ortaöğretim Öğrencileri Arası Araştırma Projeleri Yarışmasında okul terkiyle ilgili yaptıkları çalışma ile Ankara bölge sergisine davet edildi. Okul terkinin nedenlerini ve önlenmesine yönelik çözüm önerilerini, okul terki yaşayan öğrenciler ve öğretmenlerin görüşlerinden yararlanarak ortaya çıkarmayı amaçlayan öğrenciler okul terki yaşamış 12 öğrenci ve 6 öğretmen ile nitel yöntemlerden görüşme tekniğini kullandılar. Milli Eğitim Bakanlığı 2015-2019 Stratejik Planı`nda yer alan verilere göre 2014 yılında ortaöğretim öğrencilerinin %34,8`inin 20 günün üzerinde devamsızlık yaptığı ifade edilmektedir. Bununla birlikte, okul terki oranının %38,2 olduğu görülmektedir. Bir ülkede okul terki oranları o ülkenin ekonomik, sosyal ve kültürel koşulları hakkında ipucu verebilmektedir. Okul terkinin öneminin farkında olan toplumlar, bu sorunu çözebilmek için politikalar geliştirmektedir. Okul terkinin uzun vadeli sonuçları değerlendirildiğinde hem birey hem de toplum açısından olumsuz sonuçlar doğuracağı açıktır.

Araştırmada ilk olarak öğrencilere göre okul terkinin nedenlerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Buna göre başarısızlık, devamsızlık, ilgisizlik, ailevi sorunlar ve uyum başlıca nedenler olarak ifade edilmiştir. Çalışma grubundaki öğrencilerin büyük çoğunluğunun daha önce dersine giren öğretmenlere göre ise maddi sorunlar, ilgisizlik ve disiplin sorunlarının okul terkinin nedenleri olarak öne çıktığı görülmektedir. Belirtilen nedenler büyük ölçüde örtüşse de öğretmenlerin birincil neden olarak gösterdikleri maddi sorunların hiçbir öğrenci tarafından neden olarak belirtilmediği görülmektedir. Araştırmanın ikinci alt probleminde okul terki sonrası ailelerin tepkisi sorulmuş ve öğrencilerin yarısı kızgınlık cevabı verdiği görülmüştür. Dikkat çeken başka bir bulgu ise görüşülen öğrencilerin 4`de 3`ünün 9. sınıfta okulu terk etmesidir. Araştırmada üçüncü olarak okul dışındaki hayatın çekici yanları belirlenmeye çalışılmıştır. Öğrenciler ağırlıklı olarak daha çok boş zamanları olduğunu ve sosyal hayatlarının daha iyi geçtiğini belirtmiştir. Bu durum okul terki sonrası öğrencilerin yaygın eğitime devam etmediği ve iş hayatına atılamadığının göstergesi olabilir. Araştırmada son olarak hem öğrenci hem de öğretmen görüşlerine göre okul terkine yönelik çözüm önerileri belirlenmiştir. Öğrencilerin %83,33`ü destek görmenin en önemli çözüm olduğunu ifade etmiştir. Burada algılanan sosyal desteğin önemi ortaya çıkmaktadır. Gerek okuldaki öğretmenler ve rehberlik servisi, gerekse aileden görülecek destek son derece önem kazanmaktadır. Öğretmenlerin okul terkine yönelik çözüm önerilerine bakıldığında etkili rehberlik ve sosyal aktivitelerin artırılmasının ağırlıkta olduğu; ders saatlerinin azalması, okulun fiziki koşullarının iyileştirilmesi ve veli işbirliğine dikkat çekilmektedir. Araştırmacılar okul terkini önlemeye yönelik politikalara ihtiyaç duyulduğunu ve okul terki riski taşıyan öğrencilerin tespit edilmesinin öneminin altını çizmektedir. Okul terki yaşayan öğrencilerin yaygın eğitim kurumlarına yönlendirilmesi son derece önemlidir. Okul rehberlik servisinin öğretmen ve velilerle işbirliği yapması okul terkini azaltabilir. Bu çalışmanın sonuçlarından birisi de okul terkinin en fazla 9. sınıflarda olduğu sonucudur. Bu bağlamda liseye yeni başlayan (9. sınıf) öğrencilerinin okula uyumunu sağlayan programlar uygulanabilir. Araştırmacılar okul terki nedenleri konusunda daha fazla araştırma gerçekleştirilmesini ve bu araştırmaların farklı bölgelerde yapılmasını önermektedir.